Bệnh Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản (GERD)

Mitro.vn – Có khi nào bạn thấy mình bị ợ nóng hay khó chịu sau một bữa ăn có quá nhiều món hoặc khi vừa ăn xong đã vội nằm nghỉ ngơi? Đó chính là lúc axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Tình trạng này, nếu chỉ thỉnh thoảng xảy ra, bạn hoàn toàn có thể tự xử lý tại nhà. Nhưng nếu nó trở nên mạn tính, dai dẳng và tái đi tái lại (chính là bệnh trào ngược dạ dày thực quản, hay GERD), bạn cần tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ. Bởi lẽ, nếu không được điều trị kịp thời, GERD có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho thực quản theo thời gian.

Tổng quan

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là gì?

Về cơ bản, mọi thứ trong dạ dày đều được thiết kế để đi theo một chiều duy nhất: đi xuống. Tuy nhiên, khi axit từ dạ dày lại trào ngược lên thực quản và cổ họng, chúng ta gọi đó là trào ngược axit. Và khi tình trạng này xảy ra liên tục, kéo dài, nó được gọi là bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

Khi axit “đi lạc” đến những nơi không nên đến, bạn sẽ cảm nhận được ngay sự khó chịu. Axit sẽ gây kích ứng và làm tổn thương niêm mạc thực quản – một ống dẫn thức ăn nối liền dạ dày với cổ họng, chạy dọc qua lồng ngực.

Hầu như ai trong chúng ta cũng đã đôi lần trải qua cảm giác này. Nó có thể giống như chứng khó tiêu, gây ra những cơn đau âm ỉ sau bữa ăn, hoặc cảm giác nóng rát ở ngực, gần xương ức, mà chúng ta thường gọi là ợ nóng.

Nếu tình trạng này diễn ra liên tục, nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và gây ra những tổn thương thực thể cho các cơ quan nội tạng. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) được chẩn đoán khi tình trạng này xuất hiện ít nhất hai lần mỗi tuần, kéo dài liên tục trong vài tuần.

GERD có phổ biến không?

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) khá phổ biến. Ước tính, cứ 5 người lớn và 10 trẻ em ở Mỹ thì có khoảng một người mắc phải căn bệnh này.

Theo số liệu năm 2024, tỷ lệ người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) ở Việt Nam dao động từ 10% đến 20% dân số. Một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ này có thể cao hơn ở một số nhóm đối tượng nhất định, như người cao tuổi và phụ nữ.

Bạn đọc có bất kỳ câu hỏi nào liên quan tới Sức Khỏe, đừng ngần ngại hãy đặt câu hỏi trong diễn đàn của MiTro để cộng đồng cùng thảo luận: Sức Khỏe

Triệu chứng và Nguyên nhân

Các triệu chứng của GERD là gì?

Các dấu hiệu của GERD có thể rất đa dạng, bao gồm:

Trào ngược dịch vị: Bạn có thể cảm nhận axit, thức ăn hoặc chất lỏng trào ngược từ dạ dày lên cổ họng, thường kèm theo vị chua trong miệng. Đây còn được gọi là ợ trớ.
Cảm giác nóng rát: Axit có khả năng “đốt cháy” các mô mềm bên trong thực quản. Cảm giác nóng rát ở ngực là ợ nóng. Nếu cảm giác này xuất hiện gần dạ dày hơn, đó là chứng khó tiêu do axit.
Đau ngực không liên quan đến tim: Nhiều người cảm thấy đau ở thực quản nhưng không phải cảm giác nóng rát. Đau thực quản có thể kích thích các dây thần kinh tương tự như đau tim, khiến chúng ta dễ nhầm lẫn.
Buồn nôn: Dịch vị trào ngược có thể gây cảm giác buồn nôn hoặc chán ăn. Mặc dù đã ăn được một lúc, bạn vẫn có cảm giác no căng, khó tiêu hóa.
Đau họng: Nếu axit trào lên cổ họng, nó có thể gây đau. Bạn có thể cảm thấy vướng ở cổ họng hoặc khó nuốt. Tình trạng này thường xảy ra vào ban đêm.
Triệu chứng giống hen suyễn: GERD có thể kích hoạt các triệu chứng tương tự hen suyễn, như ho mạn tính, thở khò khè và khó thở. Khi các hạt axit li ti lọt vào đường thở, chúng có thể gây co thắt đường thở.

Đề xuất: Tiêu chảy

Các triệu chứng của GERD thường trở nên nghiêm trọng hơn khi:

Bạn nằm xuống hoặc khi ngủ vào ban đêm.
Sau khi ăn một bữa quá no hoặc nhiều chất béo.
Khi cúi người.
Sau khi hút thuốc hoặc uống rượu.

Trẻ sơ sinh có bị GERD không?

Trẻ sơ sinh nôn trớ là một hiện tượng bình thường. Tuy trong đó có một chút axit, nhưng thường không đủ để gây khó chịu. Ngược lại, GERD là một tình trạng nghiêm trọng hơn, gây quấy khóc và biến chứng khi bú.

Trẻ sinh non hoặc mắc dị tật bẩm sinh ở thực quản có nguy cơ mắc GERD cao hơn. Bác sĩ nhi khoa sẽ kiểm tra GERD nếu trẻ có những dấu hiệu bất thường khi bú.

Các triệu chứng GERD ở trẻ sơ sinh (hoặc trẻ nhỏ) có thể bao gồm:

Quấy khóc bất thường.
Khó ngủ.
Từ chối bú.
Nôn trớ thường xuyên.
Thở khò khè hoặc khàn giọng.
Hơi thở có mùi.

Nguyên nhân gây ra GERD là gì?

Để axit có thể trào ngược lên thực quản, nó phải vượt qua một “cánh cửa” quan trọng ở cuối thực quản, nơi có một van cơ gọi là cơ thắt thực quản dưới (LES). Van này có nhiệm vụ ngăn không cho mọi thứ từ dạ dày trào ngược lên.

LES là một cơ vòng, sẽ mở ra khi bạn nuốt và đóng lại ngay sau đó để giữ thức ăn trong dạ dày. Nó cũng mở ra một chút để cho khí thoát ra khi bạn ợ hoặc nấc.

Bệnh GERD xảy ra khi LES trở nên suy yếu hoặc giãn ra quá thường xuyên, cho phép axit dễ dàng đi qua.

Nhiều yếu tố có thể làm suy yếu LES, cả tạm thời và vĩnh viễn. Đôi khi, những nguyên nhân này kết hợp với nhau, khiến trào ngược axit bình thường trở thành GERD mạn tính.

*Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản*

Các nguyên nhân phổ biến của GERD bao gồm:

Thoát vị hoành: Đây là tình trạng một phần dạ dày bị đẩy lên trên qua lỗ mở của cơ hoành. Điều này không chỉ chèn ép cả dạ dày và thực quản mà còn làm cho cơ thắt thực quản dưới mất đi sự hỗ trợ từ cơ hoành, dễ dàng bị suy yếu. Tình trạng này rất phổ biến, đặc biệt ở người lớn tuổi.
Mang thai: Việc mang thai là một nguyên nhân phổ biến gây ra trào ngược axit tạm thời. Áp lực trong ổ bụng tăng lên có thể làm căng và suy yếu các cơ hỗ trợ LES. Các hormone thai kỳ cũng có thể làm giãn LES.
Béo phì: Tương tự như mang thai, béo phì làm tăng áp lực trong ổ bụng, gây ảnh hưởng tương tự đến LES. Tình trạng béo phì kéo dài cũng là yếu tố góp phần phát triển thoát vị hoành.
Hút thuốc: Thuốc lá làm giãn LES, cả người hút và người hít phải khói thuốc. Hút thuốc còn gây ho, khiến LES mở ra. Hút thuốc và ho mạn tính có thể làm suy yếu cơ hoành, góp phần gây thoát vị hoành. Ngoài ra, hút thuốc còn làm chậm quá trình tiêu hóa và kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit hơn.
Một số nguyên nhân tiềm ẩn khác của GERD:
- Dị tật bẩm sinh: Các dị tật như hẹp thực quản có thể ảnh hưởng đến LES.
- Bệnh mô liên kết: Các bệnh như xơ cứng bì có thể ảnh hưởng đến cơ thực quản.
- Phẫu thuật trước đó: Phẫu thuật ở ngực hoặc bụng trên có thể đã làm tổn thương thực quản.
- Thuốc: Một số loại thuốc có thể có tác dụng làm giãn LES, bao gồm:
  - Thuốc an thần (Benzodiazepines).
  - Thuốc chẹn kênh canxi (điều trị huyết áp cao).
  - Thuốc chống trầm cảm ba vòng.
  - Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như aspirin và ibuprofen.
  - Theophylline (thuốc trị hen suyễn).
  - Liệu pháp hormone (HT) cho phụ nữ mãn kinh.

Đề xuất: Viêm ruột thừa

Thức ăn có thể gây ra GERD không?

Mặc dù bản thân thức ăn và đồ uống có thể không phải là nguyên nhân trực tiếp, nhưng chúng có thể góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng GERD. Một số loại thực phẩm như chocolate, cà phê, rượu, bạc hà, tỏi và hành tây có thể làm giãn LES nếu dùng với liều lượng cao.

Thức ăn béo làm tăng axit dạ dày và mất nhiều thời gian để tiêu hóa, tạo điều kiện cho axit trào ngược. Nếu bạn ăn một bữa tối quá nhiều, thức ăn có thể chưa kịp tiêu hóa hết trước khi bạn nằm xuống.

Các biến chứng có thể xảy ra của GERD mạn tính là gì?

Axit dạ dày là một chất rất mạnh, được tạo ra để phân hủy thức ăn. Dạ dày có một lớp niêm mạc đặc biệt để tự bảo vệ, nhưng các cơ quan khác thì không có.

GERD chủ yếu ảnh hưởng đến thực quản, mặc dù đôi khi axit có thể lọt vào khí quản hoặc đường thở. Một chút axit có thể chỉ gây khó chịu, nhưng lượng lớn axit sẽ làm tổn thương nghiêm trọng các cơ quan này.

Các biến chứng có thể bao gồm:

Viêm thực quản: Viêm niêm mạc thực quản. Viêm mạn tính có thể gây đau kéo dài và loét thực quản. Sau một thời gian dài, nó có thể dẫn đến những thay đổi bất thường ở mô, như sẹo hoặc dị sản ruột, một tình trạng tiền ung thư.
Thực quản Barrett: Đây là tên gọi của dị sản ruột ở thực quản, tức là các mô lót thực quản thay đổi, giống như niêm mạc ruột. Tình trạng này là một yếu tố nguy cơ của ung thư thực quản.
Hẹp thực quản: Thực quản có thể hình thành mô sẹo để tự bảo vệ khỏi tình trạng viêm và tổn thương mạn tính, dẫn đến thu hẹp thực quản. Điều này có thể gây khó khăn trong việc nuốt, ảnh hưởng đến ăn uống.
Trào ngược thanh quản – hầu (LPR): Một số người mắc GERD cũng bị LPR, tức là axit trào ngược lên tận cổ họng khi ngủ. Tình trạng này có thể gây sưng, khàn giọng, u trên dây thanh quản, thậm chí bạn có thể hít phải các hạt axit vào đường thở.
Hen suyễn: Axit trong đường thở có thể làm trầm trọng thêm bệnh hen suyễn hiện có hoặc gây ra các triệu chứng tương tự ở những người khỏe mạnh. Các hạt axit li ti có thể kích thích phế quản và làm chúng co lại, gây ho và khó thở.

Chẩn đoán và Xét nghiệm

GERD được chẩn đoán như thế nào?

Một bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa sẽ thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán GERD, bao gồm:

Chụp X-quang thực quản: Bạn sẽ uống một chất lỏng màu trắng đục (bari) để bác sĩ có thể chụp X-quang chuyển động, quan sát đường đi của thức ăn trong thực quản.
Nội soi đường tiêu hóa trên: Bác sĩ sẽ dùng một ống mềm có gắn camera đưa qua miệng để quan sát bên trong thực quản trong lúc bạn được gây mê nhẹ.
Đo pH thực quản: Xét nghiệm này đo lượng axit bên trong thực quản bằng một bộ thu không dây nhỏ được đặt vào thực quản trong quá trình nội soi.
Đo áp lực thực quản: Xét nghiệm này đo hoạt động của các cơ trong thực quản bằng cách sử dụng các cảm biến áp lực để xác định LES có hoạt động đúng cách không.

Đề xuất: Tiêu chảy

Điều trị và Quản lý

Phương pháp điều trị y tế cho GERD là gì?

Nhiều người có thể giảm GERD bằng cách thay đổi lối sống, như điều chỉnh thói quen ăn uống, giảm rượu bia, bỏ thuốc lá và giảm cân. Tuy nhiên, nếu bạn bị GERD mạn tính, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để giảm axit dạ dày, từ đó giảm tổn thương do trào ngược. Những loại thuốc này rất hiệu quả và dễ dàng mua được.

Thuốc

Các loại thuốc không kê đơn (OTC) cho GERD bao gồm:

Thuốc kháng axit (Antacids): Trung hòa axit dạ dày, giúp giảm tác động ăn mòn khi trào ngược xảy ra.
Alginates: Tạo một lớp màng bọt nổi trên lớp axit, tạo ra rào cản vật lý ngăn axit trào ngược.

Các loại thuốc kê đơn cho GERD bao gồm:

Thuốc đối kháng thụ thể Histamine (H2 blockers): Giảm sản xuất axit dạ dày bằng cách ngăn chặn tín hiệu hóa học kích thích sản xuất axit.
Thuốc ức chế bơm proton (PPIs): Là những loại thuốc ức chế axit mạnh hơn, giúp làm lành các tổn thương. Đây thường là lựa chọn hàng đầu nếu GERD nghiêm trọng.
Baclofen: Một loại thuốc giãn cơ, giúp giảm tần suất LES bị giãn, từ đó giảm tần suất GERD.

Làm thế nào để loại bỏ GERD? Có chữa khỏi được không?

Mặc dù thuốc có thể kiểm soát triệu chứng, nhưng không thể chữa khỏi GERD hoàn toàn. Với những trường hợp nặng, ngay cả khi dùng thuốc, biến chứng vẫn có thể xảy ra.

Trong những trường hợp này, cần có phương pháp điều trị dứt điểm hơn, thường là phẫu thuật để thắt chặt LES. Các thủ thuật này thường là tiểu phẫu, ngoại trú và rất hiệu quả.

Phẫu thuật

Phẫu thuật điều trị GERD bao gồm:

Phẫu thuật tạo van Nissen: Đây là phương pháp phổ biến nhất. Bác sĩ phẫu thuật sẽ quấn một phần dạ dày quanh thực quản dưới và khâu lại để thắt chặt điểm nối.
Thiết bị LINX: Một thiết bị mới hơn được cấy ghép vào cơ thể, gồm một vòng nam châm nhỏ giúp giữ cho điểm nối giữa dạ dày và thực quản đóng lại.

Tiên lượng

Tôi có thể kỳ vọng điều gì khi mắc GERD?

Vì có nhiều yếu tố gây ra GERD nên rất khó xác định nguyên nhân chính xác. Đôi khi, chỉ cần thay đổi lối sống là tình trạng này có thể biến mất. Nhưng một số nguyên nhân như thoát vị hoành có thể mọi thứ sẽ ngày càng trở nên tồi tệ hơn nếu không có sự can thiệp y tế kịp thời.

Nếu GERD nhẹ, bạn có thể tự kiểm soát tại nhà. Nếu từ trung bình đến nặng, bạn cần dùng thuốc theo đơn của bác sĩ. Hầu hết mọi người đều đáp ứng tốt với thuốc, nhưng không phải tất cả.

Dù GERD có làm phiền bạn nhiều hay ít, hãy luôn trao đổi với bác sĩ. Bác sĩ có thể đánh giá xem GERD có gây ra những biến chứng mà bạn không nhận biết được hay không.

Nếu GERD nặng hoặc gây ra biến chứng mà thuốc không thể giúp được, bạn có thể cần phẫu thuật. Nhưng đây thường là một tiểu phẫu hiệu quả, và việc điều trị GERD là rất cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Bài viết được tổng hợp và dịch thuật bởi mitro.vn – Các thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và tra cứu, vui lòng không tự áp dụng nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.

Nguồn tham khảo: Cleveland Clinic, một trong những trung tâm y tế học thuật phi lợi nhuận hàng đầu Link: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17019-acid-reflux-gerd

Post Views: 249

Chia sẻ